Ewaluacja Ex-ante jest prowadzona na etapie poprzedzającym wdrażanie Programu. Jej główny cel stanowi zweryfikowanie, na ile uzasadnione jest podjęcie planowanych interwencji i czy zakładane rezultaty mają szansę zostać osiągnięte. W poniższym artykule zostały przedstawione najważniejsze informacje na temat ewaluacji wstępnej.
Spójność wewnętrzna w ewaluacji Ex-ante
W ramach badań ewaluacyjnych przed wdrożeniem Programu weryfikacji jest poddawana między innymi spójność wewnętrzna. Polega ona najprościej rzecz ujmując na tym, iż działania zaplanowane do realizacji powinny stwarzać realną możliwość osiągnięcia celów mając na uwadze zakładane do wykorzystania środki finansowe oraz pozostałe zasoby. Zapewniona powinna być zarazem możliwość prowadzenia stałego monitoringu uzyskiwanych efektów i – w miarę potrzeby – wprowadzenia niezbędnych modyfikacji oraz udoskonaleń z punktu widzenia beneficjentów.
Badania ewaluacyjne – spójność zewnętrzna
Analizie podlega kwestia tego, czy założenia programowe są zgodne z zapisami strategii zarówno na poziomie regionalnym, krajowym, jak i europejskim. Mogą być to chociażby takie dokumenty jak strategie rozwoju miast, strategie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych czy programy na rzecz walki z uzależnieniami.
Założenia projektowe powinny znajdować odzwierciedlenie w lokalnych potrzebach i problemach oraz stanowić na nie właściwą odpowiedź.
Badania Ex-ante – w jaki sposób się je prowadzi?
W badaniach ewaluacyjnych Ex-ante wykorzystywana jest przede wszystkim metoda analizy danych zastanych (desk research). Badacze dokonują dogłębnego przeglądu dostępnych dokumentów strategicznych i projektowych, starając się poddać weryfikacji kryterium spójności. Analizie podlega także literatura naukowa oraz publikacje eksperckie wpisujące się w tematykę założeń Programu.
Analiza desk research służy następnie stworzeniu narzędzi do badań ilościowych oraz jakościowych. Uczestnikami badań ewaluacyjnych poprzedzających wdrażanie Programu zwykle są osoby odpowiedzialne za zarządzanie, monitoring oraz realizację poszczególnych działań. Można z nimi przeprowadzić m.in. następujące badania:
-
IDI – indywidualne wywiady jakościowe pozwalają pozyskać pogłębione informacje na temat kontekstu projektu/Programu. Dzięki temu można się dowiedzieć, jakie były przesłanki ku temu, aby podjąć się jego realizacji oraz jakie zostały zaplanowane działania na wypadek, gdyby zanotowano problemy z osiągnięciem zakładanych wskaźników;
-
FGI – grupowe wywiady fokusowe stwarzają możliwość skonfrontowania opinii i przemyśleń przedstawicieli różnych instytucji zaangażowanych we wdrażanie Programu czy zarządzanie nim. Są one zazwyczaj prowadzone w grupach 7-osobowych pod nadzorem odpowiednio przygotowanego moderatora;
-
Badania ankietowe – pomiar o charakterze ilościowym realizowany w celu uzyskania danych o charakterze reprezentatywnym. Są one najczęściej wykorzystywane z zamiarem pozyskania informacji od beneficjentów (bezpośrednich oraz ostatecznych).
Podsumowanie
Ewaluacja Ex-ante pełni zatem bardzo ważną rolę, umożliwiając dokonanie niezbędnych usprawnień w założeniach projektowych. Jej przeprowadzenie pozwala znacząco zwiększyć szansę uzyskania zakładanych wartości wskaźników, a tym samym zaspokojenia potrzeb beneficjentów.
